Rijssense Psalmen

1.
Umm Oewe groote goodhaejd en Oew’ trouw,
geneareg God, doo vot van miej wat krange
en krom is, want de zuende maakt miej bange.
Iej, wasket miej heelndal, k hebb’ zonn berouw.
Ik weete t wal, ik kenne min bestoan;
al t slàchte geet vedan duur minn gedachen.
Teeng Oe, teeng Oe alleeneg hè-k  t edoan,
de zuenden dee Oew’ oongn geduureg zaggen.

2.
Alns wat God dut is zuuwer en oprech.
Hee straft et kwoad. Al was ik klean en vaejleg
in n mooderskoot, toch was ik zoo onhaejleg,
van keends of an in skoold al daale ‘leg.
Ik weete miej in zuende vaste ‘buenn.
In n zuuwer hatte heb Iej vùlle wille.
Doar in de deepte heb Iej miej evuenn;
spreuk Iej met wieshaejd en ik lustern stille.

3.
Loat miej in zuenden neet ten oonder goan,
maak miej met hysop skoone van wat bitter
en duuster is, joa wasket miej en witter
nog dan de snee magg’ ik wier vuur Oe stoan.
De butte in min lief deern miej zoo zear;
non springt ze op biej t huern van Oewe stemme.
Kiek toch neet umme, doot minn zuenden vear,
vear vot, tot ik alleeneg Oe venemme.

4.
Rop oet wat slàch is, want dàt mut begreawn;
en kiek neet lenger noar dàt kwoad, dàt zwatte,
mer skep in miej een niej, veràsteg hatte,
nen niejen gees umm stoark te stoan in t leawn.
Heb oarg in miej, O God, veboarg Oe neet,
jaangt miej neet vot van vuur Oew angezichte
en nem Oew Gees Den aaltied vuur Oe steet
neet vot, doo toch Oew’ oongn vuur miej neet dichte.

5.
Doo miej opniej wier rechop vuur Oe stoan
en maak miej vriej, dan zal Ik Oe wier priezen,
an slàchte leu Oew weage oonderwiezen;
loat zee beskaamd tot Oe wierumme goan.
Velùs miej, want et kwoad zit miej in t blood.
Min skoold is groot, weas miej, o God, geneareg.
Dan zal minn tonge zingn, want God is good
en geew ik Um, minn Helper, alle eare.

6.
Doo lùs minn lippn en luster noar min léed,
want met minn moond zing ik van Oe zoo gearne.
Gin offerdeer wat braant maakt Oe tevreane,
wa-k ook mer geewe wat minn haane veent.
Al wonn Iej hooge in Oew haejleg Hof,
van n truureg hatte ken Iej wal de taale,
van t hatte dàt ebrùkn lig in et stof;
want op dit offer kiek Iej vreandlek daale.

7.
Wil oons in vrieje guens gedachteg wean.
Weas good vuur Sion, doo toch vot de skaande,
bouw oonze muurn wier op met Oewe haane,
maak van Jerusalem nen offerstea.
Dán offert viej met t hatte en met haan’
dee zuuwer zeent, umm Oewen Naam te priezen.
Viej zùet met wille t offer wier doon braann,
de beste bolln oet oonze stàlle kiezen.

Volgt nog

Ik heb wel eens gedacht: Wat geeft David het recht om zondaren te onderwijzen nadat hijzelf in grote zonden gevallen is? Ik denk dat de vraag verkeerd gesteld is: David heeft geen recht en dat heeft, denk ik, niemand van ons. We hebben wel de opdracht tot onderwijzen om twee redenen: in de eerste plaats zul je als medezondaar graag een andere zondaar willen weerhouden van zondigen omdat je weet wat de verschrikkelijke gevolgen ervan zijn. In de tweede plaats zul je een zondaar willen bemoedigen met het feit dat er bij God sprake is van “overvloeiende genade”.

Wat betreft “onhaejleg” (onheilig, couplet 2) wil ik het volgende opmerken: dit woord kom ik niet tegen in het woordenboek (wel het woord “haejleg”), maar wel veel andere woorden met “oon” of : on” ervoor zoals: onzeekr, onzuuwr, oongemak. Waarbij dan wisselend één of twee o’s gebruikt worden (“on”, “oon”; Bij “on” valt de klemtoon op het tweede deel van het woord zoals in onhaejleg, onzeekr, bij “oon” valt de klemtoon op het voorvoegsel zelf, zoals in oongemak. NB deze regel m.b.t. de voorvoegsels heb ik tot nu toe nog niet ergens kunnen vinden, maar leid ik af uit het gebruik ervan). Ik neem de vrijheid, omdat veel andere woorden ook het voorvoegsel “oon” of “on” hebben, dat toe te passen op het woord “haejleg”.

De laatste regel: “de beste bolln…” mag enigszins “oubollig” overkomen, maar feit is dat in het Rijssens dialect een stier “ne bolle” is, merkwaardig genoeg ook nog eens een vrouwelijk zelfstandig naamwoord.

“n veràsteg hatte” (couplet 4) betekent “een waarachtig hart”

In couplet 7, de zevende regel, koos ik voor het woord “offer” in plaats van “altoar”. Schönfeld-Wichers geeft in zijn woordenboek Nederlands-Twents “altoar” als mogelijkheid, maar persoonlijk vind ik het woord “altoar” wat wringen; ik vermoed dat het een vertwentsing betreft van het Nederlandse altaar. Daarom koos ik toch voor “offer”.

Wat de laatste regel betreft voeg ik iets toe aan de psalm wat er niet letterlijk staat (oet oonze stàlle), maar wat in de geest van de psalm mijns inziens verantwoord is. Er wordt in de bijbeltekst gesproken over varren (jonge stieren), maar jonge stieren zijn, naar mijn mening, de beste stieren, van daar de “beste bolln”. Bovendien is er sprake van alliteratie (beste bolln). En het dichterlijk “oog” wil ook wat… In ieder geval heb ik de lezer iets laten proeven van de keuzes waar je steeds voor gesteld wordt.