Rijssense Psalmen

1.
Alleeneg biej de HEARE veen ik rùste;
woerumme zeg iej tot minn zeele dan:
Vlucht, vuegelken, vlucht noar de hooge nùste
en vleegt vear vot noar oewen boarg opan!
Gods haaters stoat met boagels in de vuuste
al kloar umm met ùer skoarpe pieln, at t kan,
oprechte leu te raakn vanoet et duuster.
2.
Vegeet de groond voort oonder oonze veute
en weet n oprechen neet mear wat hee mut;
dan kuemp de HEARE Zelf oons tegemeute,
Hee Den vanoet Zin haejleg Hoes alns zut.
Zinn troon steet in de hooge heemelzaale,
Hee weet wat in de weald al t skepsel dut,
Zinn oongn zeet op de meanskenkeender daale.
3.
De HEARE preuwt op disse weald d’ oprechen,
mer haat et gruets en goddeloos gepoch,
van leu dee noojt weelt oetskaejn met te vechen.
Zee kriegnt van slim geweeld doon noojt genog;
zélf god, hebt zee van God noojt ne gedachte.
God straft ze en Hee reagnt vanoet de loch
Zinn zweawel, vuer en koln op dit geslachte.
4.
Want alle goddeloozen zal Hee zeeker
votbloazen in de weuste, op ne weend,
ne heete stormweend oet Zinn vollen beeker
den lipn veskrùejt, woer alle spràkn vegeet.
Tamee kuemp Hee, de HEARE, met t gerichte
en doar, dóar mag ik eenmoal as Zin Keend
rechop stoan vuur Zinn vreandlek Angezichte.

Het eerste vers wordt op verschillende manieren uitgelegd. De klassieke versie ziet hier een tegenstelling: Als je tot de HEERE de toevlucht hebt genomen, hoe kun je dan zeggen: Vlucht naar het gebergte. Deze raad wordt toegeschreven aan de ongelovigen die David omringen. Wie op God vertrouwt, vlucht immers niet!…Er is ook een andere benadering. Jezus zegt in Mattheus 24: “Wanneer gij dus de gruwel der verwoesting, waarover gesproken is door de profeet Daniël, zult zien staan op de heilige plaats – wie het leest begrijpe het!- laten dan de mensen in Judea naar de bergen vluchten”. Blijkbaar kan het samengaan: vertrouwen op God en toch vluchten naar de bergen. Met name ook vanwege de omstandigheden: de fundamenten van de aarde worden omvergehaald; goddelozen spannen de boog. We hoeven het gevaar niet te zoeken (behalve diegenen die daar toe geroepen zijn, zoals Paulus die wist naar Jeruzalem te moeten reizen – en, uiteindelijk, Jezus Zelf Die zijn aangezicht richtte naar Jeruzalem). David vluchtte zelf ook naar de bergen toen hij werd opgejaagd door zijn zoon Absalom. Het eerste vers van deze psalm laat in deze benadering juist een tweestrijd zien. De HSV Studiebijbel gaat ook wat meer die kant op en merkt bij dit vers op: “De woorden vergen niet dat iemand deze suggestie inderdaad heeft gedaan. De gedachte is dat dit de natuurlijke reactie zou zijn.”
Een derde benadering is ook boeiend: je kunt grote woorden gebruiken in een gerieflijke situatie, in je studeerkamer met koffie bij de hand…. Maar als de grond onder de voeten begint te scheuren, het dak boven je hoofd instort en de vijand daadwerkelijk door de straten raast, kunnen je “steile calvinistische” standpunten zomaar bezwijken… Vertrouwen op God kan samen opgaan met wijsheid van handelen. Het kan zomaar zijn dat vluchten de beste optie is, zonder het vertrouwen in God te verliezen.
In ieder geval laat zo’n tekst zien dat je altijd moet oppassen met “theologiseren op het eerste gezicht”. We weten dan al op voorhand wat de bedoeling is en leggen ons theologisch format over de tekst heen. Maar bij dieper graven kunnen er, naast oude, ook zomaar nieuwe schatten opgedolven worden.